افتادن دندانهای(ادنتولیسم) دائمی به علت سایش،غذاهای اسیدی وسیگار

مراقبت از دندانها یکی از اولین مواردیست که هر شخص در مورد رعایت سلامتی آن را می‌آموزد و برای بسیاری از افراد رعایت بهداشت دهانی امری بسیار مهم تلقی می‌شود. البته همه افراد با توصیه‌هایی از قبیل عدم مصرف مواد غذایی شیرین و قهوه و اهمیت استفاده از نخ دندان و مسواک بین دندانی آشنا هستند.

دلایل متداول افتادن دندان

افتادن دندان دلایل زیادی دارد. متداول‌ترین علت آن پوسیدگی دندان می‌باشد که به التهاب لثه  مرتبط می‌باشد. چناچه از دندانها به طور صحیح مراقبت نشود در طول زمان دچار پوسیدگی می‌شوند. در صورت عدم درمان، دندانهای پوسیده لق شده و می‌افتند. بهترین راه جلوگیری از افتادن دندان مسواک زدن  و استفاده از نخ دندان  به طور منظم و همچنین معاینه بوسیله دندانپزشک جهت تمیز کردن دوره‌ای دندانها و بررسی دندانها می‌باشد تا هرگونه پوسیدگی شناسایی شده و قبل از افتادن دندان، درمان شود. امکان دارد افتادن دندان با بیماریهای دیگری مانند بیماری لثه مرتبط باشد. عارضه‌هایی مانند اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) نیز می‌توانند باعث افتادن دندان شوند زیرا فشار زیادی بر دندان و ساختار محافظ آن وارد می‌کند.
در برخی از موارد در اثر وارد شدن آسیب به دندان یا بافت اطراف آن مانند لثه و فک، دندان می‌افتد. این آسیبها در افراد ورزشکار بیشتر دیده می‌شود. به همین علت استفاده از تجهیزات ایمنی مانند محافظ صورت و دهان اهمیت دارد.
سه دلیل عمده برای از دست دادن دندان وجود دارد :

پوسیدگی دندان و عوارض ناشی از آن

پوسیدگی دندان شایع‌ترین عارضه‌ پاتولوژیک است که در انسانها وجود داشته و عمد‌ترین علت افتادگی دندان است. پوسیدگی از لبه تاج دندان آغاز شده و به تدریج به سمت پالپ دندان پیشروی می‌کند. باکتریهای موجود در حفره باعث عفونت پالپ شده و عفونت به ریشه دندان نفوذ کرده و از راه فورامن اپیکالی به سرتاسر استخوان آلوئولار گسترش پیدا می‌کند. این فرایند باعث نابودی مینای دندان و بافت سخت دندانها می‌شود. در صورت عدم درمان، این عارضه تغییرات برگشت‌ناپذیری در ساختار دندان ایجاد کرده و باعث عفونت بافتهای مجاور شده که در نهایت منجر به افتادن دندان می‌شود.

بیماری لثه

بیماری لثه در اثر پلاک دندان که در اطراف دندان و لثه ایجاد می‌شود، به وجود می‌آید. پلاک بوسیله باکتریهایی که به سطح نرم دندان متصل می‌شوند تشکیل می‌شود. عدم رعایت بهداشت دهان، منجر به التهاب یا عفونت بافت لثه شده و ممکن است به ساختارهای عمیق‌تر بخش چسبنده پریودنتال یعنی لیگامنتهای پریودنتال و استخوان آلوئولار گسترش پیدا کند. هنگامی که لیگامنتهای پریودنتال آسیب ببینند، حرکت و بی‌ثباتی دندانها افزایش پیدا می‌کند. در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند به استخوان اطراف دندان آسیب رسانده و باعث تخریب تدریجی آن شود. در نهایت دندان لق شده و درمان آن غیر ممکن می‌شود.

آسیب‌دیدگی دهان و دندان

دندان می‌تواند در اثر افتادن از ارتفاع یا حوادث دیگر آسیب ببیند. بسته به شدت آسیب، ممکن است دندان کنده شده، لق شود و یا در محل جابه‌جا شود. در موارد دیگر امکان دارد دندان ترک برداشته، بشکند یا رنگش تغییر کند. در بعضی از موارد همچنان امکان درمان غیر جراحی وجود دارد. ممکن است در بعضی از شرایط دیگر به خارج کردن دائمی دندان آسیب‌دیده نیاز باشد.

تاثیرات افتادن دندان

به محض افتادن دندان بسیاری از افراد دچار دندان‌درد یا حساسیت دندان می‌شوند. البته حتی در صورت افتادن دندان و عدم وجود دندان‌درد، بایستی حتما هر چه سریعتر برای درمان اقدام شود. افتادن دندان می‌تواند بلافاصله باعث ایجاد مشکلاتی در خوردن، صحبت کردن و فعالیتهای اساسی دیگر شده و به مرور زمان تشدید می‌شود. در نهایت دندانهای باقیمانده در فک برای پر کردن جای خالی دندان از دست رفته، جابه‌جا می‌شوند. این دندانها به مرور زمان کج شده و باعث مشکلاتی در جویدن غذا می‌شوند و نیاز به ارتودنسی دارند. هر دندان بوسیله دندانهای اطرافش تثبیت می‌شود و به همین دلیل افتادن دندان می‌تواند باعث ضعیف شدن ساختار دهان شود و درنتیجه امکان افتادن دندان دیگر یا آسیب‌دیدگی وجود دارد که به مرور زمان تشدید می‌شوند.

اقدامات اولیه پس از افتادن دندان

چنانچه قبل از مراجعه به دندانپزشک مراحل زیر را فورا دنبال کنید، امکان دارد بتوان دندان دائمی که افتاده است را ایمپلنت کرد.

• دندان خود را تنها درقسمت فوقانی یا تاج به دست گرفته و به ریشه دندان دست نزنید.
• تاج و ریشه دندان را بررسی کرده و مطمئن شوید که هیچ بخشی از آن شکسته یا مفقود نباشد.
• دندان را برای خارج کردن ذرات باقیمانده نمالیده و خراش ندهید. این کار به سطح ریشه آسیب زده و دوام دندان را کاهش می‌دهد.
• در صورت وجود کثیفی یا مواد خارجی، به آرامی دندان را کمی در کاسه آب ولرم بشویید. (کمتر از 10 ثانیه) تا ذرات اضافی خارج شوند. دندان را زیر جریان آب نگیرید زیرا جریان زیاد آب سلولهای سطح ریشه دندان که به اتصال مجدد دندان کمک می‌کنند را از بین می‌برد.
• سعی کنید دندان خود را در جای خالی خود قرار دهید. چنانچه کاملا در جای خود قرار نگرفت، به کمک گاز پانسمان یا دستمال دارای رطوبت آن را در محل خودش قرار دهید و به آرامی دندانهای خود را روی هم قرار دهید. تا زمان مراجعه به پزشک این کار را انجام دهید.
• اگر نمی‌توانید دندان را در جای خودش قرار دهید، فورا آن را بین گونه و لثه، یا در شیر سرد یا بزاق خودتان قرار دهید. در صورت دسترسی، می‌توانید از محصولاتی که برای نگهداری از دندان افتاده مصرف می‌شوند استفاده کنید.
• از مراقبتهای دندانپزشکی اورژانسی استفاده کنید. در صورتی که مطب دندانپزشک باز نباشد، به بخش اورژانس بروید.
• امکان ایمپلنت دندان شیری افتاده وجود ندارد.

چنانچه سطح درخشان و براقی بر دندانهای دائمی وجود داشته باشد، احتمال دارد بخشی از ریشه همچنان در حفره باقیمانده باشد و در این صورت امکان ایمپلنت مجدد موفقیت‌آمیز کم می‌باشد. چنانچه ایمپلنت مجدد تا دو ساعت پس از افتادن دندان انجام نشود، احتمال موفقیت ایمپلنت کاهش می‌یابد. در نتیجه استفاده از مراقبتهای اورژانسی دندان ضروری می‌باشد.

افتادن دندانهای شیری امری طبیعی می‌باشد و دندانهای دائمی جای آنها رشد خواهند کرد. در غیر این صورت افتادن دندان مساله‌ای ناخوشایند است و در نتیجه آسیب یا بیماری مانند آسیب‌دیدگیهای دهان و دندان، پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه به وجود می‌آید. عارضه افتادن یک یا چند دندان ادنتولیسم یا بی‌دندانی نام دارد.

جایگزین کردن دندانهای از دست رفته

روشهای مختلفی برای جایگزین کردن دندان از دست رفته موجود است. ماندگارترین روشهای درمانی ایمپلنت و بریج می‌باشند. جراح با تجربه می‌تواند پیچهای تیتانیومی را در فک ایمپلنت کند تا به عنوان ریشه دندان مصنوعی عمل کنند و استحکام و ثبات بلندمدت را برای دندان مصنوعی فراهم کنند. این روش آنچنان موثر است که طبق گزارش بیمارانی که از آن استفاده می‌کنند از لحاظ ظاهری و عملکردی با دندان طبیعی غیرقابل تشخیص است. دندانهای مصنوعی و بریج بهترین گزینه‌های درمانی غیرجراحی هستند. بریج به طور دائمی به تاج دندان متصل شده و فضای خالی دندانهای افتاده را پر می‌کند. دندانهای مصنوعی قابل برداشتن بوده و جایگزینی برای دندانهای از دست رفته محسوب می‌شود.

چه عواملی احتمال از دست دادن دندان دائمی را افزایش می‌دهند؟

حتی با وجود سالها استفاده از مسواک، امکان دارد نکات زیر را در مورد افتادن دندانها ندانید ......

میزان اسید موجود در مواد غذایی

هنگام خوردن مواد غذایی، سطح اسید در دهان به شدت افزایش پیدا می‌کند. بازگشت اسید به میزان طبیعی‌اش یک ساعت کامل طول می‌کشد. زمانی که در اثر خوردن مواد غذایی شیرین سطح اسید به طور مداوم افزایش پیدا کند، دندان به میزان زیادی در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرد. برای محافظت از دندانها، مصرف مواد غذایی شیرین را به حداقل رسانده و سعی کنید که تنها یکبار در روز این مواد غذایی را مصرف کنید تا سطح اسید تنها یکبار در روز بالا برود.

شرکت در فعالیتهای ورزشی

متاسفانه ورزش کردن و افتادن دندان به هم مرتبط هستند. صرف نظر از نوع ورزش، در صورت عدم رعایت احتیاط امکان دارد افتادن دندان به سادگی اتفاق بیافتد. در صورت انجام ورزشهای پرتحرک از ورزشکاران حرفه‌ای کمک گرفته و از محافظ دهان برای مراقبت از دندانهای خود استفاده کنید. چنانچه دندان خود را در اثر ورزش از دست دادید، آن را نگه داشته و در شیر یا بزاق نگهداری کنید و به پزشک مراجعه کنید. امکان دارد پزشک بتواند این دندان را به جای اولش بازگرداند.

ساییدن دندانها (دندان قروچه)

بسیاری از افراد گاهی اوقات دندانهای خود را به همدیگر می‌سایند و اغلب این امر ناخودآگاه اتفاق می‌افتد. دندان‌قروچه معمولا ضرری ندارد ولی در صورتیکه به طور مداوم انجام شود باعث ساییدگی دندانها شده و بر بافتهای مجاور، لثه و استخوان نیز فشار وارد می‌کند. بدون وجود استخوانهای محافظ دندانها لق شده و در نهایت می‌افتند. علت دندان‌قروچه معمولا استرس یا اضطراب می‌باشد، ولی ممکن است در نتیجه کجی دندانها یا همراستا نبودن دندانها نیز انجام شود. بنابراین در صورت انجام دندان‌قروچه هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کرده تا راههایی برای جلوگیری و درمان آن ارائه شود.

استعمال دخانیات و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

طبق تحقیقات انجام شده عوامل ژنتیکی در افتادن دندان موثر هستند و مردان بالای 35 سال بیشتر از گروههای دیگر در معرض این عارضه هستند. البته عوامل محیطی مانند عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و سیگار کشیدن نیز نقش مهمی در افتادن دندان دارند. با وجود اینکه سن و جنسیت قابل کنترل نیستند، خودداری از مصرف سیگار و رعایت روزانه بهداشت دهان و دندان همیشه امکان‌پذیر است.