نخ دندان: وسیله ضروری برای رفع جرم و پلاک بین دندان و حفظ بهداشت

همه افراد دوست دارند یک لبخند زیبا داشته باشند اما برای داشتن دندان‌های سفید مروارید مانند، فرد باید روزانه زمان کافی را به‌صورت منظم به مراقبت دندان‌ها اختصاص دهد. علاوه بر مسواک زدن استفاده از نخ دندان هم باید بخش اصلی این مراقبت باشد. اما با وجود انواع مختلف نخ دندان موجود در بازار این سوال پیش می‌آید که مناسبترین نخ دندان برای فرد کدام است.  نخ‌دندان‌های دارای موم و فاقد موم دو نمونه از رایج‌ترین نخ‌دندان‌ها هستند که مزایای خاص خود را دارند.

تمیزکردن فاصله بین دندان‌ها

تمیزکردن فواصل بین دندانی از ایجاد حفره در دندان و بیماری‌های لثه جلوگیری و به از بین بردن پلاک کمک می‌کند. پلاک لایه‌ای چسبنده است که حاوی باکتری‌هایی است که از باقیمانده غذا‌ها یا قند موجود در دهان تغذیه می‌کنند. باکتری‌های پلاک نوعی اسید آزاد می‌کنند که باعث خوردگی پوسته بیرونی دندان شده که نتیجه آن ایجاد حفره در دندان است. چنانچه پلاک با مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان از بین نرود به ماده‌ای سخت تر به نام جرم یا به عبارت تخصصی‌تر کلکولوس تبدیل شود. جرم در امتداد خط لثه تشکیل می‌شود و می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های لثه شود. تنها راه حذف جرم مراجعه به دندانپزشک است. اگرچه برخی  درباره مزایای تمیز کردن بین دندان‌ها تردید دارند اما استفاده از یک تمیزکننده بین دندانی مانند نخ دندان بخش ضروری برنامه مراقبت از دندان و لثه است. همچنین گفته شده که کشیدن نخ دندان در بهداشت دهان و دندان بسیار اهمیت دارد.

چه ابزاری برای تمیزکردن بین دندان‌ها مناسب‌تر است؟

اگر چیزی بین دندان‌ها گیر کرده و می‌خواهید آنرا بلافاصله خارج کنید ممکن است از هر چیزی که دم دستتان قرار گرفته برای درآوردن آن استفاده می‌کنید. اغلب مردم از چیزهای غیرمعمول مانند ناخن انگشتان دست، کاغذ تاخورده یا کارت، وسایل غذاخوری(کارد، چنگال و قاشق)، سنجاق و حتی تارمو برای درآوردن غذای گیرکرده بین دندان‌ها استفاده می‌کنند. این موارد علاوه براینکه در مقایسه با ابزارهای استاندارد در دسترس کارایی کمتری دارند می‌توانند آسیب نیز ایجاد کنند بطوریکه در اکثر افراد استفاده از این وسایل نامعمول ایجاد درد و ناراحتی می‌کنند. در عوض از ابزارهای طراحی شده هدفمند مانند خلال دندان، نخ دندان، مسواک‌های بین دندانی و نخ دندان‌های آبی برای تمیزکردن حدفاصل بین دندان‌ها استفاده می‌کنند. با دندانپزشک خود مشورت کنید و گزینه‌های مختلف را برای پیداکردن بهترین انتخاب امتحان کنید. برای مثال، خلال دندان در دسترسی به فضاهای دور از دسترس مفید است. چنانچه در نخ دندان کشیدن با دست مشکل دارید یا به خاطر انجام درمان‌های دندانپزشکی مانند ارتودنسی یا  وجود بریج‌های ثابت و دائمی استفاده از نخ  دندان  برای شما مشکل است نخ دندان‌های آبی (واترفلاسرها) ممکن است گزینه خوبی باشند. پس استفاده از آنرا را به عنوان یک عادت سلامتی سرلوحه زندگی خود قرار دهید.

فواید کشیدن نخ دندان پس از غذاخوردن

از دست دادن وزن کار دشواری است. در حالیکه هیچگونه شواهد مستقیمی مبنی بر ارتباط بین سلامت دندان و رژیم غذایی مناسب وجود ندارد اما  بر اساس شواهد پیشین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن پس از خوردن غذا تمایل شخص را به خوردن میان ‌وعده‌ها کم می‌کند. مسواک زدن در وسط روز همیشه راحت نیست. اما کشیدن نخ دندان پس از یک وعده غذایی به بهبود بهداشت دهان و دندان کمک می‌کند و حس تمیزی و تازگی در دهان  و نفس را به شما هدیه می‌دهد. اگر می‌خواهید یک میان وعده سالم بخورید به خاطر داشته باشید که گزینه‌های محبوبی مانند چوب شور، کشمش و سایر میوه‌های خشک اگرچه برای سلامتی مفیدند اما بین دندان‌ها گیر می‌کنند. میوه‌های خشک غنی از قند هستند. این قند به همراه باکتری‌های موجود در دهان در دندان‌ها ایجاد پوسیدگی می‌کنند. خوشبختانه کشیدن نخ دندان به تمیزی دندان‌ها کمک می‌کند و دیگر لازم نیست نگران بروز کرم خوردگی در دندان‌های خود باشید. اهمیتی ندارد که از چه نوع رژیم غذایی پیروی می‌کنید، با مراقبت‌های منظم از دندان‌ها شامل دوبار مسواک زدن در شبانه‌روز و کشیدن نخ دندان به صورت روزانه می‌توانید حس زیبایی ، تمیزی و تازگی را در دندان‌ها و دهان خود تجربه کنید.

انواع نخ دندان

برای انتخاب یک محصول پایه‌ای مانند نخ دندان گزینه‌های بسیار زیادی وجود دارد. اما از آنجا که چنین محصولی به‌صورت روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرد استفاده از صرفا یک گزینه منطقی به نظر نمی‌رسد. هر نوع نخ دندان مزایا و معایب خاص خود را دارد.  انواع مختلف نخ دندان عبارتند از:

• نخ دندان‌های فاقد موم که از 35 رشته نخ نایلونی نازک که دور هم تابیده شده‌اند ساخته شده‌اند. این نوع نخ دندان قابلیت دسترسی به فضای بین دندان‌هایی که خیلی به هم نزدیک‌اند را دارد اما در این نوع نخ دندان احتمال پاره شدن یا رشته رشته شدن نخ دندان وجود دارد.
• نخ دندان‌های موم دار که نوعی نخ دندان نایلونی استاندارد هستند که با پوششی از موم سبک پوشیده شده‌اند. احتمال پاره شدن این نوع نخ کمتر است اما دسترسی آن به فضای بین دندانی تنگ مشکل تر است.
• نوار نخ دندان که پهن‎‌تر و مسطح‌تر از نخ دندان معمولی است و در دو نوع موم دار و بدون موم به بازار عرضه می‌شود. استفاده از نوار نخ دندان در افرادی که فضای بیشتری بین دندان‌های خود دارند از نخ دندان‌های معمولی راحت‌تر است.
• نخ دندان پلاستیکی(از جنس تفلون یا پلی اتیلن) که از همان ماده‌ای ساخته شده که در تولید پارچه های گورتکس با تکنولوژی پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرد. این جنس به راحتی بین دندان‌ها می‌لغزد و در مقایسه با نخ دندان‌های معمولی احتمال پاره شدن آن کمتر است.
• نخ دندان‌های سوپرفلاس که انتهای سوزنی و سفت دارند و برای تمیزکردن اطراف براکت‌ها و بریج‌های دندانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نخ دندان‌های طعم‌دار

انواع نخ دندان‌هایی که در بالا اشاره شد در انواع طعم‌دار هم به بازار عرضه می‌شوند. اگر فرزند شما تمایلی به استفاده از نخ دندان ندارد به او یادآوری کنید که طعم نعنا هم لبخند او زیباتر کرده و هم به او کمک می‌کند یک نفس تازه و خوشبو را تجربه کند. ممکن است بتوانید به این وسیله او را ترغیب کنید که قبل از رفتن به مدرسه از نخ دندان استفاده کند. بزرگسالان هم می‌توانند از نخ دندان‌های طعم‌دار بهره ببرند. چنانچه شما با دانشجویان، مشتریان یا بیماران در طی روز سر و کار دارید و زمان کمی برای مراقبت از دهان و دندان خود صرف می‌کنید نخ دندان طعم‌دار ممکن است همان چیزی باشد که شما دقیقا بعد از ناهار به آن نیاز دارید. و اگر به این دلیل که خمیردندانی که استفاده می‌کنید طعم نعنا دارد و تمایلی به استفاده از نخ دندان طعم دار بلافاصله پس از مسواک زدن با خمیردندان نعنایی ندارید نخ دندان طعم دار را وسط روز و نخ دندان معمولی را پس از مسواک زدن قبل از خواب استفاده کنید. امکان استفاده از مزایای نخ دندان برای همه میسر نیست. برای مثال کودکانی که به تازگی شروع به یادگیری کشیدن نخ دندان کرده‌اند یا افراد مسنی که ممکن است مبتلا به آرتروز دست باشند یا انعطاف پذیری محدودی در انگشتان دستانشان داشته‌باشند یا افرادی که تمایلی به بردن دست در دهان خود ندارد نمی‌توانند از مزایای نخ دندان بهره ببرند. ولی حتی اگر شما در یکی از این گروه‌ها قرار دارید با استفاده از نگهدارنده نخ دندان می‌توانید از نخ دندان استفاده کنید. نگهدارنده نخ دندان دسته‌ای با یک انتهای خمیده است که برای نگه‌داشتن یک تکه از نخ دندان طراحی شده است.

دستگاه‌های نخ دندان‎‌ یکبار مصرف

برای کودکانی که قادر به تمیزنگه داشتن نگهدارنده‌های نخ دندان نیستند دستگاه‌های نخ دندان‎‌ یکبار مصرف یک انتخاب مناسب به شمار می‌روند. طرز استفاده از دستگاه‌های نخ دندان‎‌ یکبار مصرف مشابه نخ دندان کشیدن معمولی است. دسته دستگاه‌ را طوری حرکت دهید که تکه نخ در اطراف دندان شکل حرف C شود. نخ دندان را زیر خط لثه حرکت دهید و آن را چند بار به سمت بالا و پایین بلغزانید.

دستگاه‌های نخ دندان برقی

دستگاه‌های نخ دندان برقی جایگزین دیگری برای افرادی که در کشیدن نخ دندان مشکل دارند به شمار می‌رود. بیشتر دستگاه‌های نخ دندان برقی دسته‌های ارگونومیک دارند و بعضی از انواع آن سرهای زاویه‌دار دارند که دسترسی به دندان‌های پشتی را ساده‌تر می‌کند. به علاوه، دستگاه‌های نخ دندان برقی سلامت دهان و دندان را با تحریک ملایم لثه را ارتقا می‌دهند. اما کودکان، افراد مسن یا هر فردی که قادر به کنترل حرکات بدن خود نیست بهتر است بدون نظارت از دستگاه‌های نخ دندان برقی استفاده نکنند.

نخ دندان کشیدن چه مزایایی دارد؟

استفاده منظم از نخ دندان پلاک را حذف می‌کند و از تبدیل آن به جرم جلوگیری می‌کند. کشیدن نخ دندان با حذف پلاک و ذرات غذای اضافی از جاهایی که در آینه قابل مشاهده نیستند یا مسواک به آن دسترسی ندارد  باعث می‌شود دندان‌ها درخشان‌تر به نظر برسند. یک فرش را قبل و بعد از کشیدن جاروبرقی تصور کنید. ممکن است پیش از جارو کشیدن هیچ کثیفی و گرد و غباری نبینید اما وقتی جاروبرقی می‌کشید فرش درخشان‌تر به نظر می‌رسد. کشیدن نخ دندان شبیه همین است. کشیدن نخ دندان به صورت روزانه، نه تنها دندان‌ها را سالم نگه می‌دارد بلکه سلامت فرد را در حوزه‌های دیگر نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. کشیدن نخ دندان از پوسیدگی دندان جلوگیری کرده و خطر ایجاد بیماری‌های لثه را با حذف پلاک کاهش می‌دهد.به علاوه کشیدن نخ دندان این فرصت را فراهم می‌کند که وجود هر گونه تورم و قرمزی در دهان و وضعیت زبان و لثه‌ها به طور مرتب چک شود. بیماری‌های خاصی مانند بعضی سرطان‌ها، HIV یا ایدز، سو مصرف مواد مخدر و اختلالات تغذیه‌ای می‌توانند منجر به ایجاد زخم در دهان و قرمزی و تورم لثه‌ها شوند.

کشیدن نخ دندان چطور به لثه‌ها کمک می‌کند؟

در حالیکه بیماری پریودنتال دلیل از بین رفتن ریشه دندان نیست  لثه‌های با بیماری مزمن خطر از دست رفتن دندان‌ها یا نیاز به روت کانال را افزایش می‌دهند. اگرچه دوبار مسواک زدن در روز برای حفظ بهداشت دهان و دندان ضروری است اما مسواک زدن به تنهایی نمی‌تواند از بیماری لثه و در نتیجه از دست رفتن دندان ممانعت کند. افراد بسیاری که از لثه‌های حساس یا خونریزی کننده رنج می‌برند ممکن است به خاطر اینکه می‌ترسند با کشیدن نخ دندان خونریزی از لثه تشدید شود از انجام آن خودداری کنند. اما در واقع کشیدن نخ دندان سلامت لثه‎‌ها را بهبود می‌بخشد و در نتیجه از خونریزی جلوگیری می‌کند. مقایسه اثرات مسواک زدن به تنهایی و مسواک زدن به همراه کشیدن نخ دندان در دوقلوها نشان می‌دهد که دوقلوهایی که از نخ دندان استفاده می‌کردند در مناطق کمتری از لثه‌های خود خونریزی داشتند. حتی اگر در دوران کودکی و نوجوانی از نخ دندان استفاده نکرده‌اید هیچوقت برای شروع یا حفظ بهداشت دهان و دندان دیر نیست و شما می‌توانید با یک محصول نخ دندان مناسب سلامت لثه‌های خود را ارتقا دهید. در حقیقت در هر سنی که باشید نخ دندان کشیدن به صورت روزانه(همراه با مسواک زدن و شستشو) با حذف پلاک‌ و ذرات مواد غذایی از التهاب لثه جلوگیری می‌کند و در حالیکه به حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌های فرد کمک می‌‍‌کند لبخندی زیبا نیز به فرد هدیه می‌دهد. ممکن است این سوال پیش بیاید که کشیدن نخ دندان اینقدر اهمیت دارد؟ پاسخ این ‌است که با حذف پلاک و ذرات مواد غذایی بین دندان‌ها و لثه‌ها از التهاب لثه پیشگیری می‌شود.

نخ دندان و بیماری‌های لثه

به طور متوسط از هر 8 نفر بزرگسال یک نفر به شکلی از بیماری لثه مبتلاست و این فقط شامل افراد مسن نمی‌شود. بیماری‌های لثه می‌توانند از سنین بسیار پایین آغاز شوند به ویژه اگر فرد به صورت منظم و صحیح از سلامت دهان و دندان خود مراقبت نکند(مثل نخ دندان کشیدن به صورت روزانه).

کشیدن نخ دندان و التهاب لثه

التهاب لثه اولین مرحله در بیماری‌های لثه است. این بیماری قابل درمان است. کشیدن نخ دندان نخستین گام در حفظ سلامت لثه‌هاست.

برای یک پیشگیری هوشمندانه از کشیدن نخ دندان آغاز کنید

نخ دندان کشیدن گامی است که با حذف پلاک‌ها  از ایجاد علائم و نشانه‌های التهاب لثه جلوگیری می‌کند. کشیدن نخ دندان همراه با مسواک زدن و شستشوی روزانه خنده‌ای زیبا و سالم را در طول زندگی برای فرد به ارمغان می‌آورد.

آیا یک وضعیت دندانپزشکی مانع نخ دندان کشیدن می‌شود؟

نخ دندان کشیدن به صورت روزانه بخش مهمی از پروسه حذف پلاک به شمار می‌رود. اما اغلب مردم از انجام آن طفره می‌روند چرا که این کار از دید آنها دردناک است. اما انتخاب یک محصول مناسب ،کشیدن نخ دندان را راحت و بدون درد می‌کند. انواع مختلفی از نخ دندان‌ها وجود دارند که نیازهای افراد در هر رده سنی و با هر نوع وضعیت دندانی را رفع می‌کنند. چنانچه شما یکی از وضعیت‌های دندانی زیر را دارید از نخ دندان‌های مخصوص استفاده کنید.

• اگر لثه‌های حساسی دارید: چنانچه دندان‌ها و لثه‌های حساسی دارید که براحتی دچار خونریزی می‌شوند از یک نخ دندان نرم استفاده کنید که به راحتی و سادگی بین دندان‌ها بلغزد.
• اگر در دهان خود براکت دارید: اگر ارتودنسی انجام داده‌اید یا براکت پوشیده‌اید این به این معنی نیست که نمی‌توانید نخ دندان بکشید. از نخ دندان‌های مخصوص استفاده کنید. این نخ دندان‌ها انتهای سخت و سوزنی دارند و شما می‌توانید زیر سیم اصلی براکت‌ها نخ بکشید و یک بخش اسفنجی دارند که به راحتی بین دندان‌ها سر می‌خورد.
• اگر شما یک کودک دارید: آموزش به کودکان درباره مزایای کشیدن نخ دندان را از سنین پایین شروع کنید. می‌توان از سن 7-5 سالگی آموزش به کودکان را شروع کرد. اما تعداد زیادی از کودکان اشتیاق کمی برای کشیدن نخ دندان دارند. این کودکان از این شکایت دارند که کشیدن نخ دندان دردناک و یا مشکل است.
• اگر در نخ دندان کشیدن مشکل دارید: از دستگاه نخ دندان برقی استفاده کنید. کارکردن با دستگاه نخ دندان برقی به خاطر دسترسی آسان آنها به قسمت پشتی دهان ساده است. یک دستگاه نخ دندان برقی مقادیر مناسبی از فشار را روی لثه‌ها اعمال می‌کند.

این دو نوع چه تفاوتی با هم دارند؟

نخ دندان معمولا در دو نوع به بازار عرضه می‌شود:

• نایلونی(چند رشته‌ای)
• پلاستیکی(PTFE) که تک رشته‌ای است

نخ دندان‌های نایلونی در دو نوع موم‌دار و فاقد موم به بازار عرضه می‌شوند. اغلب مردم نخ دندان‌های دارای موم را ترجیح می‌دهند. بیشترین شکایت آنها از نخ دندان‌های دارای موم اینست که بسیار ضخیم هستند. افرادی که نوع فاقد موم را ترجیح می‌دهند به این دلیل است که این نخ دندان‌ها نسبت به موارد دارای موم نازک‌تر هستند پس استفاده از آنها راحت‌تر است. اما نخ دندان‌های دارای موم نخ دندان کشیدن بین دندان‎‌ها را بدون ایجاد درد تسهیل می‌کند. علیرغم اینکه نخ دندان‌های دارای موم به نوع فاقد موم ترجیح داده می‌شوند تفاوت خاصی بین این دو وجود ندارد. مهمترین مسئله استفاده منظم از نخ دندان است و اینکه چه نوع نخ دندانی استفاده می‌کنید اهمیت ندارد.

علائمی که باید هنگام کشیدن نخ دندان به آن توجه کنید

اهمیتی ندارد چه نوع نخ دندانی استفاده می‌کنید هر کدام از علائم زیر را که مشاهده کردید دندانپزشک خود را در جریان قرار دهید: قرمزی، لثه‌های دردناک یا ورم کرده، افزایش حساسیت لثه‌ها یا دندان‌ها با گرما یا سرما، خونریزی از لثه‌ها، لق شدن دندان‌ها، حس مزه بد دردهان، تغییر در طریقه جفت شدن دندان‌های بالا و پایین و شواهدی مبنی بر بالا کشیده شدن لثه از روی دندان که نتیجه آن بلندتر شدن دندان است.