حساسیت دندانی: ژل فلوراید و خمیردندان مخصوص دندان‌های حساس
حساسیت دندانی که به آن حساسیت مینای دندان نیز گفته می‌شود، دردی است که معمولاً هنگام خوردن یا نوشیدن احساس می‌شود. اکثر افراد در دوره‌ای از زندگی خود به نوعی درد دندان را تجربه کرده‌اند، بنابراین اگر دچار حساسیتی در دندان‌های خود شده‌اید، شما تنها شما نیستید که این درد را تجربه می‌کند. خوشبختانه روش‌های مختلفی برای درمان حساسیت دندان‌ها وجود دارد. این مقاله به شما کمک می‌کند تا بهترین خمیردندان برای کاهش حساسیت دندانی‌تان و متناسب با نیازهای خود را پیدا کنید.
مروری کلی بر مشکل حساسیت دندانی
در ساختار داخلی دندان، پالپ قرار دارد که این بافت مجموعه‌ای از اعصاب، رگ‌های خونی و مواد آلی است که دندان را تغذیه می‌کنند. اطراف پالپ لایه‌ای به نام عاج دندان وجود دارد که از یک ماده معدنی سخت تشکیل شده است. در سراسر عاج دندان هزاران لوله یا منفذ بسیار باریک وجود دارد که "توبولی" (Tubules) نامیده می‌شوند. توبولی‌ها از داخل دندان زنده و اعصاب به سطح مینای دندان کانال می دهند. لایه خارجی تاج دندان، مینای دندان بوده که سخت‌ترین ساختار در بدن انسان است.
هنگامی که کانال‌های توبولی در معرض عوامل حساسیت زای بیرونی قرار می‌گیرند، ممکن است حساسیت دندانی ایجاد شود، زیرا در این صورت دندان آسیب‌پذیر شده و به راحتی توسط محرک‌های مختلف تحریک می‌شود. در دندان‌های سالم، توبولی ها توسط لثه‌ها و لایه پیوندی پوشاننده ریشه موجود در ریشه دندان و عاج دندان پوشانده می‌شوند.
علل ایجاد حساسیت دندانی
شاید از خود بپرسید که چه عواملی باعث ایجاد حساسیت دندانی به‌طور ناگهانی می‌شود. این مشکل ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد و به‌طور غیرمنتظره ای بروز کند. حساسیت دندان می‌تواند در نتیجه‌ی یک عامل ژنتیکی، سن، عادات نادرست در بهداشت دهان و دندان و یا حتی تغییر الگوی آب و هوا باشد.
در اینجا مهم‌ترین دلایلی که سبب می‌شود دچار درد و ناراحتی ناشی از حساسیت دندانی شوید، آورده شده است.
پوسیده شدن و از بین رفتن مینای دندان
علت اصلی قرار گرفتن توبولی ها در معرض عوامل بیرونی نظیر باکتری ها و اسید،تحلیل لثه و پوسیدگی مینای دندان و یا بافت پوشاننده‌ی ریشه است. توبولی، تحلیل رفتن لثه و فرسودگی و پوسیدگی سطح مینای دندان یا قسمت بافت پوشاننده‌ی ریشه است. از آنجا که باکتری‌های موجود در پلاک باعث ایجاد مشکلات لثه مانند التهاب لثه می‌شوند، لثه متورم و ملتهب می‌شود. در صورت عدم رسیدگی، این امر باعث ضعیف شدن و جدا شدن ساختارهای نگهدارنده لثه تا ریشه دندان می‌شود. در نهایت، این مسئله ممکن است منجر به بیماری به نام پریودنتیت شود که در این وضعیت، لثه از دندان جدا می‌شود و از ناحیه ریشه دندان تحلیل می‌رود. با بیرون افتادن ریشه دندان در نتیجه تحلیل لثه، بافت پوشاننده ی ریشه که ماندگاری کمتری نسبت به پوشش مینای دندان دارد، از بین می‌رود و توبولی ها یا همان کانال‌های بسیار ریز در دندان در معرض عوامل بیرونی قرار می‌گیرند و این باعث باز شدن منافذ توبولی در عاج دندان می‌گردد که ممکن است منجر به حساسیت دندانی شود.
این امر باعث حساسیت دندان نسبت به غذاهای سرد و گرم و دمای پایین و بالا می‌شود. ترک‌های ایجاد شده بر روی مینای دندان شما نیز می‌تواند باعث این احساس درد یا ناراحتی شود. افرادی که دندان‌های خود را روی هم می‌سایند و به عبارتی دندان قروچه دارند، حتی ممکن است بیشتر مینای دندان خود را فرسوده کنند. همچنین باید بیشتر مراقب روش‌های سفیدکننده دندان در خانه باشید. اگر به اشتباه یا خیلی مکرر از این روش‌ها استفاده کنید، مینای دندان شما را خراب خواهند کرد.
باید عادت‌های مسواک زدن خود را تغییر دهید
مسواک زدن بیش از حد و خشن دندان‌ها نیز می‌تواند مینای دندان شما را از بین ببرد و باعث حساسیت بیشتر دندان‌ها شود. در هنگام مسواک زدن سعی کنید فشار کمتری به دندان‌های خود وارد کنید. همچنین از یک مسواک با برس های نرم‌تر استفاده کنید.
برخی از انواع خمیر دندان، حاوی مواد شیمیایی هستند که می‌تواند حساسیت دندان را افزایش دهد. در صورت استفاده از محصولات سفید کننده یا کنترل تارتار (جرم دندان) ممکن است لازم باشد خمیردندان خود را تغییر دهید. دهان شویه نیز به همین صورت است. بهتر است به سراغ خمیر دندان مخصوص حساسیت دندانی بروید.
خمیر دندان‌های مخصوص حساسیت دندانی را باید در هر بار که می‌خواهید دندان‌هایتان را مسواک بزنید، استفاده کنید تا بهترین نتیجه را به دست آورید. ممکن است کمتر از یک ماه طول بکشد تا حساسیت دندان‌ها کمتر احساس شود.
برای درمان خانگی دندان‌های حساس می‌توانید دندان‌هایتان را با آب نمک شستشو دهید. این کار به کاهش التهاب کمک می‌کند و تا حدی درد را تسکین می‌دهد. یک خمیر زردچوبه نیز می‌تواند کمک کننده باشد.
مراقب چیزهایی که می‌خورید نیستید
غذاهایی ک می‌خورید هم می‌تواند در ایجاد حساسیت دندان‌های شما تأثیر داشته باشد. غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی می‌توانند حساسیت دندان را بدتر کنند.
از مصرف این غذاها تا حد امکان خودداری کرده یا آن‌ها را محدود کنید:
- گوجه‌فرنگی
- لیمو و سایر مرکبات
- سرکه
- ترشی
- نوشابه
- آب‌نبات چسبناک
دمای غذا همچنین می‌تواند حساسیت دندان را بدتر کند، مانند خوردن قهوه یا چای خیلی داغ و بستنی سرد. همچنین ممکن است بهتر باشد که نوشیدنی‌هایتان را بدون تکه‌های یخ بنوشید.
در عوض، غذاهایی بخورید که به سلامت دندان‌ها کمک می‌کنند. این غذاها شامل شیر، ماست، سیب و بادام می‌شود. همچنین پنیر را می‌توانید امتحان کنید که می‌تواند سطح اسیدیته را در دهان کاهش دهد.
دندان‌های شما به یک تمیز کردن عمیق نیاز دارند
اگر پلاک در اطراف دندان‌هایتان جمع شود، می‌تواند لایه مینای دندان شما را نیز از بین ببرد. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن صحیح و روزانه بسیار حائز اهمیت است. در غیر این صورت، شما در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار خواهید گرفت که می‌تواند حساسیت دندان را بسیار بدتر کند.
التهاب لثه و بیماری لثه از دیگر عوامل ایجاد حساسیت در دندان‌ها هستند. همان‌طور که لثه از روی دندان تحلیل و عقب می‌رود، ممکن است حساسیت بیشتری ایجاد کند، زیرا با تحلیل لثه از روی ریشه دندان دیگر لایه‌ی محافظتی وجود ندارد. این امر می‌تواند با افزایش سن یا رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان رخ دهد.
لثه‌های سالم باید سفت و به رنگ صورتی روشن باشند. خونریزی لثه نشانه بیماری لثه است. بیماری لثه را باید در اسرع وقت درمان کرد، زیرا می‌تواند فرد را در معرض خطر بیماری‌های دیگری مانند دیابت قرار دهد.
مواد پرکننده ی دندان‌ها نیز می‌تواند دلیل حساسیت در دندان‌ها باشد. با گذشت زمان ممکن است باکتری‌هایی بر روی این مواد تجمع کنند که می‌توانند مینای دندان را از بین ببرند. پرشدگی‌های کنده شده و خراب شده نیز می‌تواند باعث درد زیادی در دندان‌ها شود.
بهتر است هر 6 ماه یک‌بار برای تمیزکاری حرفه‌ای به دندان‌پزشک مراجعه کنید. با این کار مطمئن خواهید شد که پلاک و جرم از روی دندان‌ها کاملاً برداشته شده است و همچنین دندان‌هایتان چک می‌شود تا از عدم وجود هرگونه مشکل بزرگ‌تری اطمینان حاصل کنید.
چه زمانی باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید؟
اگر حساسیت دندان بدتر شود یا بیش از یک هفته ادامه پیدا کند، شاید بهتر باشد که به دندان‌پزشک مراجعه کنید. این مسئله می‌تواند نشانه‌ای از یک پوسیدگی دندان یا بیماری لثه باشد. یا ممکن است بهتر باشد که درباره درمان‌های موجود در مطب متخصص دندان‌پزشکتان بیشتر بدانید.
گزینه‌های درمانی برای حساسیت دندانی
برای تعیین علت حساسیت دندانی، دندان‌پزشک معاینه کاملی را روی دندان‌های شما انجام می‌دهد. این معاینه به احتمال زیاد شامل عکس‌برداری رادیولوژی از دندان‌ها نیز می‌شود.
- دندان‌پزشک ممکن است درمان‌های خانگی یا گزینه درمانی در مطب را به شما توصیه کند. این درمان‌های می‌توانند برای حساسیت‌زدایی دندان‌ها یا افزودن لایه خاصی برای پوشاندن و محافظت از دندان‌ها مفید باشند. سیلانت های دندانی و ژل‌های فلوراید گزینه‌های دیگری برای رفع این مشکل هستند.
- اگر عادت دارید که دندان‌هایتان را روی هم بسایید، شاید بهتر باشد که از یک محافظ دهان مناسب استفاده کنید. این وسیله به شما در محافظت از مینای دندان که باقی‌مانده است کمک می‌کند.
- ترک یا لب پر شدن دندان می‌تواند لایه‌ی عاج دندان را در معرض قرار دهد و بر حساسیت و درد دندان بیفزاید. این مشکل باید توسط دندان‌پزشک شما رفع شود. ممکن است به کشیدن دندان یا روکش کردن دندان نیاز داشته باشید.
- اگر مشکل شدیدتر باشد، دندان‌پزشک ممکن است عصب‌کشی دندان را به شما توصیه کند. این درمان به عنوان آخرین راهکار برای رفع مشکل دندان درد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- توجه به این نکته مهم است که برخی از اقدامات دندانپزشکی همچنین می‌توانند باعث حساسیت موقتی دندان‌ها شوند. این درمان‌ها می‌تواند شامل روش‌های سفید کننده دندان، باندینگ (کامپوزیت دندان)، روکش دندان یا پیوند لثه باشد.
با این حال، حساسیت دندانی باید طی چند هفته کاهش یابد. اگر درد یا ناراحتی همچنان ادامه داشته باشد، برای رد احتمال عفونت، باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
خمیر دندان مخصوص دندان‌های حساس چگونه عمل می‌کند؟
محصولات مخصوص حساسیت های دندانی با مسدود کردن توبولی‌های عاج دندان توسط پتاسیم که در معرض عوامل بیرونی قرار گرفته‌اند، حساسیت دندان را کاهش می دهند. همچنین، خمیردندان‌های مخصوص دندان‌های حساس حاوی فلوراید هستند که ثابت شده است که می‌توانند مینای دندان را تقویت کرده و از پوسیدگی دندان جلوگیری کنند. برای انجام یک برنامه کامل مراقبت از دهان و دندان، بهتر است علاوه بر خمیردندان‌های مخصوص حساسیت دندانی، از مسواک با برس های نرم، ژل فلوراید و نخ دندان هم استفاده شود.
خمیر دندان مخصوص حساسیت دندانی، لایه‌ی محافظتی برای دندان‌های حساس ایجاد می‌کند. این نوع خمیردندان، با به خاطر اینکه از لحاظ بالینی ثابت شده است که برای لثه‌ها سالم‌تر و مناسب‌تر است.
چگونه یک خمیر دندان مناسب برای حساسیت دندانی‌مان انتخاب کنیم؟
اگر به دنبال خمیر دندان برای دندان‌های حساس هستید می‌توانید از یکی از داروخانه محلی خود تهیه نمایید. گزینه‌های مختلفی از شرکت‌های مختلف وجود دارد که هرکدام ادعاهای متفاوتی دارند، بنابراین دانستن اینکه کدام یک را انتخاب کنید می‌تواند چالش برانگیز باشد. در اینجا چند نکته برای راهنمایی شما در روند انتخاب خمیر دندان برای دندان‌های حساس آورده شده است:
- مواد تشکیل دهنده‌ی فعال: به دنبال خمیردندانی باشید که مخصوص دندان‌های حساس باشد.
- نام برند/ نام شرکت سازنده: برندهای زیادی در بازار وجود دارد که ممکن است بخواهید از مارکی که می‌شناسید و به آن اعتماد دارید استفاده کنید.
- هزینه: لازم نیست برای خمیردندان مخصوص حساسیت دندانی خیلی بیشتر از خمیردندان معمولی‌تان هزینه کنید. در حقیقت، قیمت بسیاری از خمیر دندان‌های مخصوص دندان‌های حساس تقریباً مشابه خمیردندان معمولی شما خواهد بود.
موادی که موجب تسکین حساسیت دندانی می‌شوند
خمیر دندان‌های مخصوص حساسیت دندانی، دارای فرمولی مخصوص جهت رفع این مشکل هستند. این مواد حاوی موادی مانند نیترات پتاسیم یا فلوراید استانوس هستند که به جلوگیری از حساسیت کمک می‌کنند بنابراین هنگام مسواک زدن احساس ناراحتی کمی می‌کنید و یا اصلاً احساس درد و ناراحتی نمی‌کنید.
دو راه اصلی برای جلوگیری از درد حساسیت دندانی وجود دارد: بی‌حس کردن اعصاب یا مسدود کردن سوراخ‌های توبولی. مواد زیر ثابت شده است که در درمان حساسیت دندانی در اکثر افراد بسیار مؤثر است.
پتاسیم
پتاسیم در سیناپس‌های عصبی فعل و انفعالی انجام می‌دهد و از عبور سیگنال درد از طریق سیناپس توسط عصب جلوگیری می‌کند و عصب را بی‌حس می‌کند تا احساس درد نکنید. این یک تسکین فوری نیست و همچنین دلایل اصلی ایجاد حساسیت بیشتر دندان‌ها را درمان نمی‌کند.
در این قسمت بعد از توضیحات درباره ی عملکرد پتاسیم فرصت خوبی هست که به معارفه ی کامل ژل فلوراید بپردازیم.
ژل فلوراید حاوی پتاسیم سوربیت، زایلیتول و سدیم فلوراید هست که برای موارد زیر کاربرد دارد.
- کسانی که لمینتیت و کامپوزیت انجام داده اند.
- کسانی که جرم گیری و بلیچینگ انجام داده اند
- کسانی که ارتودنسی دارند
- کسانی که دندان های بسیار حساسی دارند
- کسانی که می خواهند پوسیدگی جزیی دندان شان پیشرفت نکند.
این ژل برای کودکان زیر 12 سال مناسب نیست. حجم ان 20 میلی لیتر بوده و به همراه مسواک های بین دندانی و یا مسواک Gentle care و یا هر مسواک soft و xsoft ای می تواند مراقب خوبی برای دهان دندان حساس باشد.
