رفع بوی بد دهان(هالیتوزیس):مراقبتها و رژیم غذایی که باید رعایت کنید

بوی بد دهان که هالیتوزیس نیز نامیده می‌شود معمولاً ناشی از عادت‌های نامناسب بهداشت دهان و دندان، عفونت‌هایی که در دهان رخ می‌دهد، عادت‌های ناسالم مانند مصرف سیگار و الکل و غذاهایی است که می‌خوریم. سایر علل شامل خشکی دهان، عفونت دستگاه تنفسی، بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت، بیماری کلیوی، کبد و ریه و مشکلات دستگاه گوارش است که ممکن است شامل ریفلاکس اسید و سایر مشکلات هضم معده باشد.

هالیتوزیس چیست؟

بوی بد دهان (هالیتوزیس) می‌تواند بسیاری از افراد را خجالت‌زده کند و در برخی موارد حتی ممکن است باعث اضطراب شود. جای تعجب نیست که قفسه‌های فروشگاه‌ها با آدامس، قرص نعنا، دهان‌شویه و سایر محصولات طراحی‌شده برای مبارزه با بوی بد دهان پرشده است اما بسیاری از این محصولات فقط اقدامات موقت هستند چراکه آن‌ها علت مشکل را حل نمی‌کنند. این بو می‌تواند در زمان‌هایی ناگهانی رخ دهد یا بسته به علت می‌تواند طولانی‌مدت باشد. میلیون‌ها باکتری در دهان، به‌ویژه در پشت زبان، زندگی می‌کنند. در بسیاری از افراد، آن‌ها دلیل اصلی نفس بد هستند. شرایط گرم و مرطوب دهان برای رشد این باکتری‌ها ایده آل است. بیشترین علت بوی بد دهان به علت مشکلی در دهان ایجاد می‌شود. برخی از غذاها، مسائل بهداشتی و عادات یکی از دلایل هالیتوزیس است. در بسیاری از موارد شما می‌توانید با رعایت بهداشت مناسب و دائمی دهان و دندان بوی بد دهان را بهبود بخشید. اگر تکنیک‌های خود مراقبتی ساده مشکل را حل نکند، دندانپزشک یا پزشک خود را ببینید تا مطمئن شوید که یک مشکل جدی‌تر، باعث نفس بد شما نمی‌شود. بعضی از انواع هالیتوزیس به نظر می‌رسد که نسبتاً طبیعی هستند. آن‌ها معمولاً سلامتی را به خطر نمی‌اندازند. یک مثال بوی بد دهان در هنگام صبح است که به دلیل تغییرات در دهان در هنگام خواب است. در طول روز، بزاق ترشح می‌شود و غذاهای فاسد را از بین می‌برد. بدن در شب بزاق کم‌تری ترشح می‌کند. دهان شما خشک می‌شود و سلول‌های مرده به زبان و  داخل لپ‌های شما می‌چسبند. هنگامی‌که باکتری‌ها از این سلول‌ها برای غذا استفاده می‌کنند، بو ایجاد می‌شود.

علل بوی بد دهان

در بیشتر موارد هالیتوزیس از دهان شما شروع می‌شود و بسیاری از علل احتمالی وجود دارد که عبارتند از:

• غذا: تجزیه ذرات غذایی در داخل و اطراف دندان‌ها می‌تواند باکتری‌ها را افزایش دهد و باعث به وجود آمدن بوی نامطبوع شود. خوردن غذاهای خاص مانند پیاز، سیر و سایر سبزیجات و ادویه‌جات نیز ممکن است موجب نفس بد شود. پس از هضم این غذاها، آن‌ها وارد جریان خون می‌شوند، به ریه‌ها منتقل می‌شوند و نفس شما را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
• دخانیات: سیگار کشیدن بوی ناخوشایند دهان را به وجود می‌آورد. مصرف‌کنندگان سیگار و تنباکو همچنین به‌احتمال بیشتری به بیماری لثه، که منبع دیگری از بوی بد دهان است، مبتلا می‌شوند.
• بهداشت ضعیف دهان و دندان: اگر به‌صورت روزانه مسواک و نخ دندان استفاده نکنید ذرات غذایی در دهان شما باقی می‌مانند و باعث بوی بدنفس می‌شوند. مجموعه‌ای بی‌رنگ و چسبنده از باکتری‌ها (پلاک) روی دندان‌های شما ایجاد می‌شود و اگر با مسواک آن‌ها را پاک نکنید پلاک ممکن است لثه‌های شما را تحریک کند و درنهایت پلاک‌هایی بین دندان‌ها و لثه‌ها ایجاد کند. سطح ناهموار زبان نیز می‌تواند باکتری‌هایی که بو را تولید می‌کنند را به خود بگیرد و دندان‌های مصنوعی که به‌طور مرتب تمیز نمی‌شوند یا مناسب نیستند می‌توانند باکتری‌ها و ذرات مواد غذایی که باعث به وجود آمدن بوی بد دهان می‌شوند را در خود جمع کنند.
• خشکی دهان: بزاق کمک می‌کند تا دهان خود را تمیز کند و ذراتی که ممکن است بوی بد ایجاد کنند را از بین ببرد. وضعیتی که خشکی دهان نامیده می‌شود می‌تواند باعث هالیتوزیس شود زیرا تولید بزاق کاهش می‌یابد. خشکی دهان به‌طور طبیعی در طول خواب اتفاق می‌افتد، منجر به بوی بد دهان در صبحگاه شود و اگر دهان شما در هنگام خواب باز باشد وضعیت حتی بدتر می‌شود. مصرف بعضی از داروها، وجود مشکلات در غدد بزاقی و برخی بیماری‌های دیگرمی توانند به خشکی مزمن دهان منجر شوند.
• عفونت دهان: هالیتوزیس ممکن است پس از ایجاد زخم‌های دهانی پس از جراحی، مانند کشیدن دندان، یا به‌عنوان یک نتیجه از پوسیدگی دندان، بیماری لثه یا زخم‌های دهانی ایجاد شود.
• سایر مشکلات دهان، بینی و گلو: گاهی اوقات نفس بد ممکن است ناشی از لوزه‌هایی باشد که توسط باکتری‌هایی که مواد شیمیایی بو را تولید می‌کنند پوشیده می‌شوند. عفونت یا التهاب مزمن در بینی، سینوس یا گلو نیز می‌تواند بوی بد دهان را ایجاد کند.
• داروها: بعضی از داروها با خشک‌کردن دهان می‌توانند به‌طور مستقیم باعث ایجاد هالیتوزیس شوند. سایر داروها در بدن تجزیه می‌شوند و مواد شیمیایی آزاد می‌کنند که نهایتاً باعث ایجاد بوی بد دهان می‌شوند.
• علل دیگر: بیماری‌هایی مانند برخی از سرطان‌ها و اختلالاتی مانند اختلالات متابولیکی می‌تواند بوی خاصی را به‌عنوان نتیجه‌ای از مواد شیمیایی ایجاد کند. ریفلاکس مضر اسید معده (بیماری ریفلاکس معده) می‌تواند با هالیتوزیس مرتبط باشد.

علائم

بوی بد دهان بسته به منبع یا علت اصلی آن متفاوت است. بعضی افراد حتی اگر دهانشان بوی کمی بدهد یا بویی نداشته باشد بیش‌ازحد در مورد بوی نفس خود نگران هستند. درحالی‌که دیگران دارای بوی بدی هستند و نمی‌دانند. تشخیص بوی بد دهان خود دشوار است به این دلیل که سلول‌های تشخیص بو در بینی درنهایت به بوی دهان خود فرد عادت می‌کند. از دوست صمیمی یا خویشاوندان خود بخواهید تا اگر دهانتان بو می‌دهد صادقانه به شما بگویند. علائم دیگر به علل زمینه‌ای بوی بد دهان بستگی دارند:

عفونت دهان

علائم بستگی به نوع عفونت دارد که عبارتند از:

• لثه‌های قرمز یا متورم که به‌خصوص پس از مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن ممکن است به‌راحتی خونریزی کنند.
• وجود چرک بین دندان‌ها و یا آبسه در پایه دندان
• وجود دندان‌های لق شده و یا تغییر در تناسب دندان مصنوعی
• زخم باز و دردناک در زبان یا لثه

عفونت‌های دستگاه تنفسی

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• گلودرد
• غدد لنفاوی متورم
• تب
• گرفتگی بینی
• ترشحات سبز یا زردرنگ از بینی
• سرفه‌ای که مخاط تولید می‌کند.

خشکی دهان

علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• دشواری در خوردن غذاهای خشک
• دشواری در صحبت کردن به مدت طولانی به دلیل خشکی دهان
• سوزش دهان
• تعداد زیادی از حفره‌های غیرعادی
• خشکی چشم‌ها

بیماری‌ها

علائم دیابت، بیماری ریه، نارسایی کلیه یا بیماری کبد

ملاقات با پزشک

اگر بخواهید بوی بد دهان را توسط دندانپزشک خود ارزیابی کنید، راهنمایی‌های زیر کمک خواهد کرد:

• دندانپزشکان به‌طورکلی ترجیح می‌دهند برای تست بوی بد دهان در صبح به آن‌ها مراجعه کنید تا غذاهایی که در طول روز می‌خورید معاینه را تحت تأثیر قرار ندهد.
• سه ساعت قبل از قرار ملاقات، غذا، نوشیدن، آدامس یا دخانیات مصرف نکنید.
• عطرها، لوسیون‌های معطر و یا رژ لب و برق لب استفاده نکنید زیرا این محصولات می‌توانند بوها را مسدود کنند.
• اگر در ماه گذشته آنتی‌بیوتیک‌ها را مصرف کرده‌اید، با دندانپزشک خود چک کنید تا ببینید آیا قرار ملاقات شما باید دوباره تنظیم شود یا خیر.

انتظارات از دندانپزشک

دندانپزشک شما احتمالاً با ارزیابی سابقه پزشکی شما شروع به پرسیدن سؤالاتی خواهد کرد، مانند:

• اولین بار چه موقع متوجه بوی بد دهان خود شدید؟
• آیا بوی بد موقتی یا مداوم است؟
• چند وقت یک‌بار دندان‌هایتان را مسواک می‌زنید یا دندان‌های مصنوعی خود را تمیز می‌کنید؟
• چند وقت یک‌بار نخ دندان می‌کشید؟
• کدام غذاها را می‌خورید؟
• چه داروها و مکمل‌هایی را مصرف می‌کنید؟
• چه مشکلات پزشکی دارید؟
• آیا از طریق دهان خود نفس می‌کشید؟
• آیا شما خروپف می‌کنید؟
• آیا حساسیت یا سینوس دارید؟
• فکر می‌کنید چه مشکلی دارید که باعث به وجود آمدن بوی بد دهان شما می‌شود؟
• آیا افراد دیگر متوجه بوی بد دهان شما شده‌اند؟

تست‌ها و تشخیص

دندانپزشک شما احتمالاً نفس دهانی و تنفس از بینی شما را بو می‌کند و شدت آن را درجه‌بندی می‌کند. ازآنجاکه پشت زبان اغلب منبع بو است، دندانپزشک شما نیز ممکن است آن را خراش می‌دهد تا بوی آن را حس کند. آشکارسازهای پیچیده‌ای وجود دارند که می‌توانند مواد شیمیایی که علت بوی بد هستند شناسایی می‌کنند اما این‌ها همیشه در دسترس نیستند.

درمان و دارو

برای کاهش و رفع بوی بد دهان، اجتناب از ایجاد حفره‌ها و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های لثه به‌طور مرتب بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید. درمان بوی بد دهان می‌تواند بسته به علت متفاوت باشد. اگر فکر می‌کنید که بوی بد دهان شما به دلیل مشکل پزشکی بهداشتی است دندان‌پزشک شما احتمالاً شما را به پزشک ارجاع می‌دهد. اگر علت بوی بد مربوط به بهداشت و سلامت دهان و دندان باشد دندان‌پزشک به شما کمک خواهد کرد تا این وضعیت را به بهترین شکل کنترل کنید. اقدامات دندانپزشکی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شستشوی دهان و خمیردندان: اگر بوی بد دهان به دلیل ایجاد باکتری (پلاک) روی دندان‌ها باشد، دندانپزشک شما ممکن است دهان‌شویه‌هایی تجویز کند که باکتری‌ها را می‌کشند. دهان‌شویه حاوی کلسترول استیلپیریدینیم و کلرهگزیدین می‌توانند از ایجاد هالیتوزیس جلوگیری کنند. دندان‌پزشک شما همچنین ممکن است یک مسواک و خمیردندان که حاوی یک عامل ضد باکتری برای کشتن باکتری‌هایی است که باعث ایجاد پلاک می‌شوند توصیه کند.
• درمان بیماری‌های دندانی: اگر دندانپزشک متوجه شود که دچار بیماری لثه هستید ممکن است شما را به یک متخصص لثه ارجاع دهد. بیماری لثه می‌تواند باعث تحلیل لثه‌ها از روی دندان‌ها شوند و با ایجاد باکتری‌ها باعث به وجود آمدن بو شوند. گاهی اوقات این باکتری‌ها تنها می‌توانند از طریق تمیز کردن حرفه‌ای حذف شوند.

شیوه زندگی و درمان خانگی

برای کاهش یا جلوگیری از بوی بد دهان در خانه اقدامات زیر را در نظر بگیرید:

• بعد از خوردن غذا، دندان‌هایتان را مسواک بزنید. مسواک را در محل کار نیز همراه داشته باشید تا بعد از غذا استفاده کنید. با استفاده از یک خمیردندان حاوی فلوراید، حداقل دو بار در روز، به‌خصوص بعد از غذا، مسواک بزنید. تحقیقات نشان داده‌اند که خمیردندان‌هایی با خواص ضد باکتریایی بوی بد دهان را کاهش می‌دهند.
• کشیدن نخ دندان حداقل یک‌بار در روز را فراموش نکنید. نخ دندان کشیدن درست، ذرات غذایی و پلاک بین دندان‌ها را از بین می‌برد و به کنترل بوی بد کمک می‌کند.

• زبان را هم مسواک بزنید. زبان شما دارای باکتری است، بنابراین مسواک زدن دقیق آن ممکن است به کاهش بو کمک کند. افرادی که روی زبانشان به دلایلی مانند سیگار کشیدن و یا خشکی دهان لایه‌ای از باکتری‌های رشد یافته وجود دارد می‌توانند از مزایای اسکرابر زبان بهره‌مند شوند. یا از مسواک‌هایی استفاده کنید که دارای قسمتی برای پاک کردن زبان هستند.
• دندان مصنوعی یا ابزار دندانپزشکی خود را تمیز کنید. اگر از بریج یا دندان مصنوعی کامل یا جزئی استفاده می‌کنید حداقل یک‌بار در روز مطابق با توصیه‌ی دندان‌پزشک آن‌ها را تمیز کنید. اگر ریتینر دندان یا محافظ دهان‌دارید، قبل از هر بار قرار دادن آن در دهان، آن را تمیز کنید. دندان‌پزشک شما می‌تواند بهترین مواد پاک‌کننده را توصیه کند.
• اجتناب از خشکی دهان. برای حفظ رطوبت دهان، از مصرف دخانیات اجتناب کنید و مقدار زیادی آب بنوشید. قهوه، آبمیوه یا الکل می‌توانند منجر به خشکی بیشتر دهان شوند. آدامس یا آب‌نبات را برای تحریک بزاق مصرف کنید. اگر دچار خشکی مزمن هستید، دندان‌پزشک یا پزشک شما ممکن است ترشح‌کننده بزاق مصنوعی یا داروهای خوراکی که جریان بزاق را تحریک می‌کنند را تجویز کند.
• رژیم غذایی خود را تنظیم کنید. از غذا و نوشیدنی‌هایی که باعث هالیتوزیس می‌شوند و همچنین از غذاهای چرب و شیرین اجتناب کنید.
• به‌طور منظم مسواک را تعویض کنید. مسواک خود را هنگامی‌که از بین می‌رود، حدود هر 3 تا 4 ماه یک‌بار، تغییر دهید و یک مسواک نرم انتخاب کنید.
• به‌صورت منظم برای معاینه به دندان‌پزشک مراجعه کنید. به دندان‌پزشک خود را به‌صورت منظم (معمولاً یک یا دو بار در سال) مراجعه کنید تا دندان‌ها یا دندان‌های مصنوعی را بررسی و تمیز کند.