بهداشت دهان و دندان در بارداری برای مراقبت از سلامتی کودک و مادر

بارداری می‌‌توانند در برخی زنان باعث بروز مشکلات دندان از قبیل بیماری لثه شود و ریسک پوسیدگی دندان را افزایش دهد. در دوران بارداری سطح هورمون های بدن افزایش می‌یابد و این امر با پاسخ بدن به پلاک دندان (لایه‌ایی از میکروبهای‌ها روی دندان) تاثیر می‌گذارد. بارداری به صورت خودکار باعث آسیب به دندان نخواهد شد احتمالاً شما نیز این داستان را شنیده‌اید که در هر بارداری یکی از دندان‌ها از بین می‌‌روند اما باید بدانید که این مسئله اصلاً حقیقت ندارد. در صورتی که مادر در دوران بارداری به اندازه کافی کلسیم مصرف نکند استخوان های بدن او مجبور هستند که کلسیم مورد نیاز جنین را تامین کنند. کمبود کلسیم به سرعت پس از اتمام شیردهی به وجود می‌‌آید. نیاز جنین به کلسیم در دوران بارداری می‌‌تواند در برخی زنان باعث بروز مشکلات دهان و دندان شود. در صورتی که زنان باردار به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت بدهند و همه نکات ضروری را رعایت کنند نباید در دوران بارداری دچار مشکلات مربوط به دهان و دندان شوند.

 بیماری دندان و دهان می‌‌تواند بر رشد جنین تاثیر بگذارد

 تحقیقات انجام شده توانسته است ارتباط بین بیماری لثه در زنان باردار و زایمان زودرس و کم بودن وزن جنین در هنگام تولد را نشان دهد. نوزادانی که نارس هستند در معرض خطر مشکلات مربوط به سلامت از قبیل اختلالات شنوایی، اختلالات بینایی، و فلج مغزی قرار می‌گیرند. تحقیقات انجام شده نشان داده است که از هر ۱۰۰ مورد زایمان زودرس ۱۸ مورد به بیماری لثه مادر که یک نوع عفونت مزمن لثه است ارتباط دارد. درمان مناسب مشکلات دهان و دندان مادر می‌تواند ریسک زایمان زودرس را کاهش دهد.

 مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان چگونه در دوران بارداری تشخیص داده می‌شوند؟ 

 ممکن است در دوران بارداری متوجه شوید که دچار مشکلات مربوط به سلامت دندان و لثه شده‌اید یا آنکه دندان پزشک شما در حین معاینه دندان متوجه این مسئله شود بنابراین باید قبل از دوران بارداری و در این دوران به طور منظم به  دندان پزشک مراجعه کنید تا وضعیت دندان های شما را ارزیابی نماید. در صورتی که مدت زیادی از آخرین مراجعه شما به مطب دندان پزشکی می‌‌گذرد باید در اوایل دوران بارداری به دندان پزشکی مراجعه کنید. هنگامی ‌که به دندان پزشک مراجعه می‌کنید باید به او اطلاع دهید که باردار هستید و او را از هر گونه دارویی که مصرف می‌‌کنید آگاه نمایید. اگر هنوز باردار نیستید به پزشک خود اطلاع دهید که قصد بارداری دارید انجام معاینات دندان در دوران بارداری اهمیت بسیار زیادی دارد تا دندان پزشک بتواند مشکلات شما را تشخیص دهد و به درمان آنها بپردازد. تمیز کردن دندان به صورت منظم می‌تواند از بروز پوسیدگی دندان جلوگیری کند در صورتی که شما هرگونه مشکلی داشته باشید دندان پزشک انجام روش های درمانی را در دوران بارداری و پس از زایمان به شما پیشنهاد می‌دهد. در صورتی که دندان پزشک تشخیص دهد شما دچار مشکلات دهان و دندان هستید انجام عکسبرداری با اشعه ایکس را درخواست می‌کند عکسبرداری با اشعه ایکس یک روش تشخیصی است که در آن از پرتوهای ایکس برای تهیه تصاویر مختلف از اعضای بدن استفاده می‌شود. عکسبرداری از دندان می‌‌تواند مشکلات دندان از قبیل پوسیدگی وجود پلاک زیر لثه یا از بین رفتن استخوان فک را نشان دهد در عکسبرداری به کمک اشعه ایکس از پرتوهای ضعیف اشعه ایکس استفاده می‌شود. اما باید قبل از انجام عکسبرداری به پزشک خود در خصوص باردار بودن اطلاع دهید تا از وسایل و تجهیزات مخصوص برای پوشاندن اطراف گردن شما استفاده کند این امر باعث می‌‌شود که از شما و جنین محافظت گردد.

 چگونه می‌توان شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان را در دوران بارداری مدیریت کرد؟ 

 در دوران حاملگی ممکن است فرد با مشکلاتی در زمینه بهداشت دهان و دندان خود مواجه شود که شایع‌ترین آنها به همراه آنچه باید درباره این مشکلات انجام دهید در ادامه بررسی خواهد شد:

 عفونت و التهاب لثه در دوران بارداری

 بارداری بدون وجود هورمون ها رخ نخواهد داد. در صورت وجود هورمون ها شما اندکی افسرده می‌شوید، اندازه مثانه شما کوچک‌تر می‌شود و به دلایل متعددی همیشه تمایل به خوردن خوراکی‌های عجیب مانند کره بادام زمینی و ترشی خواهید داشت. هورمون ها همچنین در تورم لثه در دوران بارداری نقش دارند و باعث بروز بیماری تورم و التهاب لثه در دوران بارداری می‌شوند. اگر شما متوجه شده‌اید که در دوران بارداری لثه شما به صورت مکرر خونریزی می‌کند نباید آن را نادیده بگیرید. مراجعه به دندان پزشک اهمیت بسیار زیادی دارد و دندان پزشک به شما توصیه می‌‌کند که به طور مرتب و تا زمانی که جنین به دنیا می‌آید به کمک روش های تخصصی و تمیز کردن دندان های خود بپردازید. در منزل باید توجه ویژه‌ای به بهداشت دهان و دندان خود کنید. استفاده از مسواکی که سر آن نرم است می‌تواند ریسک التهاب لثه را کاهش دهد بنابراین در صورتی که شما از یک خمیر دندان مناسب استفاده کنید ریسک تشکیل پلاک، جرم، و بیماری‌های التهاب لثه کاهش خواهد یافت. به خاطر داشته باشید که باید روزانه حداقل یک بار از نخ دندان برای تمیز کردن دندان های خود استفاده کنید زیرا تورم لثه باعث می‌‌شود که مواد غذایی به راحتی به نقاطی که دسترسی به آنها دشوار است بچسبند بنابراین در کنار استفاده از مسواک و خمیر دندان مناسب حتماً از نخ دندان استفاده کنید.

 تومورهای دوران بارداری 

 برخی از زنان باردار به علت تغییرات هورمونی در دوران بارداری دچار تومور هایی می‌شوند که به آنها تومورهای بارداری گفته می‌شود. از شنیدن نام تومورهای بارداری وحشتناک کنید زیرا این تومورها بدخیم نیستند و معمولاً بیشتر در سه ماهه دوم بارداری بین دندان ها به وجود می‌آیند و شباهت کمی به تمشک دارند. در صورتی که این تومورها باعث احساس درد و ناراحتی شوند دندان پزشک اقدام به تخلیه آنها خواهد کرد اما در اکثر موارد این تومورها پس از زایمان از بین می‌روند.

درمان دندان درد در دوران بارداری

 وقتی از زنان باردار به علت بروز تغییرات هورمونی بیشتر از دیگران دچار بیماری لثه و درد دندان می‌شوند. حساسیت و پوسیدگی دندان در زمره علل احتمالی درد دندان قرار دارند. در این افراد دندان پزشک به درمان مشکل پوسیدگی و خرابی دندان و بیماری لثه می‌پردازد اما این بیماران می‌توانند با رعایت چند نکته در منزل از دهان و دندان خود مراقبت کنند. در بخش زیر به کارهایی که شما می‌‌توانید برای تسکین درد دندان خود انجام دهید (تحت نظر پزشک باشد) اشاره می‌کنیم:

 از قرص مسکن استفاده کنید 

 مصرف قرص مسکن مانند استامینوفن می‌تواند به طور موقت به تسکین درد دندان کمک کند اما همه زنان باردار باید قبل از مصرف هرگونه دارویی با پزشک خود مشورت نمایند. در اکثر موارد مصرف آسپرین و ایبوپروفن در دوران بارداری جز داروهای ایمن در نظر گرفته نمی‌شود. زنان باردار فقط باید تا زمانی به مصرف این داروها بپردازند که پزشک آنها اجازه می‌دهد.

 دهان خود را با آب گرم بشویید

 مسواک زدن دندان و استفاده از نخ دندان یک بخش مهم از مراقبت روزانه است اما رعایت این نکات ساده مراقبتی می‌‌تواند از بروز مشکلات شدید دهان و دندان در زنان باردار جلوگیری کند. زنان باردار باید پس از هر وعده غذایی که امکان مسواک زدن دندان‌ها وجود ندارد دهان خود را با آب گرم بشویند. شستشوی دهان و دندان با آب گرم می‌‌تواند به تسکین درد دندان و رفع ذرات باقی مانده بین دندان که باعث بروز درد و ناراحتی می‌‌شوند کمک کند. اضافه کردن یک قاشق چایخوری نمک به آب گرم می‌‌تواند به تمیز کردن دهان و دندان کمک نماید. استفاده منظم از نخ دندان می‌‌تواند از بروز درد ناشی از گیر افتادن مواد غذایی بین دندان جلوگیری نماید.

 از ترکیبات ضد عفونی کننده استفاده کنید 

 برخی از مواد ضدعفونی کننده موجود در بازار می‌توانند به بیحس کردن لثه بپردازند و به طور موقت باعث تسکین درد شوند. بنزوکائین یکی از این محصولات است که شما می‌‌توانید آن را به طور مستقیم روی دندان یا لثه ملتهب خود قرار دهید. زنان باردار باید با پزشک خود در خصوص استفاده از این دارو مشورت کنند تا از بی‌خطر بودن آن اطمینان حاصل نمایند. روغن میخک یک محلول ضدعفونی کننده طبیعی است که می‌تواند به طور موقت به تسکین درد کمک کند.

 از کمپرس سرد یا گرم استفاده کنید

 گاهی اوقات استفاده از کمپرس سرد یا گرم می‌‌تواند به صورت موقت به تسکین درد کمک نماید. برای انجام این کار می‌‌توانید از کیسه آب گرم یا حوله گرم استفاده کنید و آن را روی قسمت دردناک صورت خود قرار دهید. استفاده از کمپرس یخ یا حوله سرد روی موضع دردناک صورت باعث بی حس شدن آن می‌شود می‌توانید در صورت لزوم از این روش بهره بگیرید. پزشکان زمان استفاده از کمپرس یخ روی لثه را پیشنهاد می‌‌کنند که لثه بیمار پس از مسواک زدن دردناک شود.

 چگونه می‌توان از بروز مشکلات مربوط به سلامت دهان و دندان جلوگیری کرد؟

در بخش زیر به چند مورد مهم اشاره می‌‌کنیم که می‌‌توانند به شما برای حفظ سلامت دهان و لثه کمک کنند.

 هر روز دندان های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید و نخ دندان تمیز کنید

 روز دوبار دندان‌های خود را با مسواک نرم و خمیر دندان تمیز کنید. روزی یک بار به کمک نخ دندان بین دندان‌های خود را تمیز نمایید. مسواک زدن و استفاده از نخ دندان به صورت منظم و تمیز کردن خط لثه می‌‌تواند از تشکیل پلاک و پوسیدگی دندان و بروز بیماری التهاب لثه جلوگیری کند.

 هر ۶ ماه یک بار حتی در دوران بارداری به دندان پزشک مراجعه کنید 

 از مواد غذایی سالم استفاده کنید تا به اندازه کافی مواد مغذی سودمند در اختیار شما و جنین قرار بگیرد. در ماه سوم تا ششم بارداری دندان های جنین شروع به شکل گیری می‌کنند. مصرف مواد مغذی مانند کلسیم، پروتئین، ویتامی‌ن A و C و D  می‌‌تواند به حفظ سلامت و رشد دندان‌های جنین شما کمک کند.

 در دوران بارداری کلسیم بیشتری دریافت کنید 

 شما باید میزان مصرف محصولات لبنی را در دوران بارداری افزایش دهید تا به اندازه کافی کلسیم به بدن شما برسد. مصرف کلسیم به مقدار کافی می‌‌تواند به حفظ تراکم استخوان کمک کند و مواد مغذی ضروری برای رشد جنین را فراهم نماید. در بخش زیر به منابع عالی محصولات حاوی کلسیم اشاره می‌کنیم:

• شیر
• پنیر
• ماست شیرین نشده
• شیر سویای غنی از کلسیم